Bihar hasiko du Iruñean aurkezpen aldi bat, Donostia, Lizarra eta Lesakara hedatuz
Ciento noventa espejos (Editorial Hiperión) liburuak 95 testu labur ditu, topaketak, bidaiak, irakurketak, kareta politikoak, musika plazerrak, artistetatik ikasitakoak eta pertsona anonimoek irakatsitakoak jasoz. Bere egileak “etiketatzeko zaila” dela aitortzen duen liburuaren zertzeladak dira, nahiz eta hitzaurrean pista bat eman: “Nire ustez pieza hauek prosazko soneto modukoak dira, bere ilunekin eta bere argiguneekin”.
Irazokik (Lesaka, 1954) Parisen idatzi zituen testu hauek, bertan bizi baita orain dela 24 urtetatik hona. 2009 eta 2016 artean, horiek guztiek 190 hitzekin osaturik dauden xelebretasuna dute, ez bat gehiago ez eta bat gutxiago ere. “Horietako hitz bakoitza ni gerturatzen naizen ispilu bat da”, azaltzen dio irakurleari lehenengo testuan.
Los hombres intermitentes edo Orquesta de desaparecidos liburuen egileak dioenez, testu bakoitzean 190 hitz bakarrik erabiltzeko erabakia “nire askatasunaren neurria asmatzeko modu bezala hartu nuen, adierazpena esaldi kopuru txiki batean itxiz. Horiek idazteko, hitz angustiarik gabe borrokatu dut”.
Erreminaren aurren bizitzari esker onetik aurre egiteko Irazokiren bizitza-ideia, minaren aurrean poztasuna edo umorea eguneroko apokalipsien aurkako txerto moduan, (“esker ona iluntasunetik banatzen nauen iragazkia da”), liburu hau humanitate sakonaren adibide berri bat egiten du, literatura kalitate handiarekin adieraziz. Bertan “idazle desobedienteak” aldarrikatzen ditu Krzyanowsky aipatuz, erregimen sovietarrak jazartu baitzuen. Bob Dylanen eta Leonard Cohenen literatura omentzen ditu, jazz klub batean kontzertu bat entzutearen gozamena kontatzen du edo Víctor Ericeren zinemaren irudiak miresten ditu.
Asko dira ere Ciento noventa espejos liburuan ageri diren literatura erreferentziak, baina irakurle sutsua eta El Cultural aldizkariko literatura kritikoa den Irazokik dio “liburu honek baino, agian zenbait pertsonen bizitzeko moduek gidatu naute”. Liburuaren beste kapitulu batzuetan zahartzaroaren hurbiltasunari buruz hitz egiten du (“Adin jakin batetik aurrera, gure biografia naturan ikusten dugu”), idazle izatearen ere ikuspegiaz (“Ez ahaztu literatura ogibide xumea denik”, desagerpen mingarriez (“Ezagutu genuenok beti ibiliko gara hutsune bat eramanez”) edo Arzaken sukaldetik atseginez pasaz, horrela gogoratuz: “Paradisura joan ginen eta harekin itzuli gara”.
Hiri ugaritan bizitako esperientziek beste orrialde batzuk betetzen dituzte eta “-tik paseoa” formularekin hasten dira beti. New Delhi (“Hiri honetan ez dago pertsonarik gabeko tokirik”), Mexiko D.F. (“Sei egun ematen ditut garaierak nire buruan sartu duen lainoa ateratzen. Hiria nire mahaitxotik begiratzen dut”), Mosku (“Dena da altua eta estepa harmoniatsuaren zabalerarekin”), Tel Aviv (“hizkuntzen Babel argitsu bat”) edo New York, non Herman Melvilleren aztarnak jarraitzen dituen, dira bidaia honetako geldialdietako batzuk.
Aitorpen intimoz beterik dagoen liburu honetan, azken testua “eguneroko bizitzaren gozamenak” deitzen dituen zerrenda bat da. Lehena, “nire esker ona zoriari familia xume batean jaio izanagatik”, beste batzuei bidea irekitzen die, hala nola “Brassensen abestien zinismo onbera (…), Camus eta Arendt irakurri, gidatzen nauten bi gezi etiko (…), enbidia deitzen duten porrota ez pairatu”. Edo ispilu horien azken oharrak dituztenak: “Galdera aterpe baten zahar egin. Gorrotoarentzako denborarik ez izatearen gozamena”.
Atzo igandez El Diario Vasco egunkariak Roberto Herrerok egindako elkarrizketa bat argitaratu zuen eta hemen deskargatu daiteke.
Aurkezpenen egutegia
• Urriak 24, asteartea, 19:45etan Iruñean. Auzolan Liburu denda, Roberto Herrerorekin.
• Urriak 26, osteguna, 19:39etan, Donostian. Lagun Liburu denda, Jorge G. Arangurenekin.
• Urriak 27, ostirala, 19:30etan, Lizarran. Udal Liburutegian, Ángel de Miguelekin.
• Urriak 28, larunbata, 19etan, Lesakan. Udaletxean, Zaza Rodríguezekin.